پرسشنامه سرشت و منش برای ارزیابی ابعاد شخصیت که مطابق مدل زیستی-روانی-اجتماعی کلونینگر دارای دو بعد سرشت و منش می باشد. پرسشنامه حاضر 125 گویه دارد.اين پرسشنامه مدلي عمومي ارائه كرده است كه شخصيت بهنجار و نابهنجار را در بر مي گيرد.اين پرسشنامه مناسب افراد 15 سال و بزرگتر است.
سرشت پاسخ هاي هيجاني خودكار كه تا حدودي جنبه ي وراثتي دارد و در سراسر زندگي استوار مي ماند.
مدل عصبي زيستي كلونينجر در توضيح مؤلفه هاي سرشت ( 4 بعد سرشت ) :
- نوجويي : فعال سازي رفتاري در پاسخ به محرك هاي جديد و نشانه هاي پاداش و رهايي از تنبيه است. كه تفاوت هاي رفتاري در چنين قابليتي (( نوجويي )) ناميده مي شود. نزديك با (( خشم )) است.
- آسيب پرهيزي : بازداري رفتاري در پاسخ به محرك هاي تنبيه يا نبودن پاداش است. تفاوت هاي فردي در قابليت وقفه يا بازداري رفتاري، (( آسيب پرهيزي )) ناميده مي شود. نزديك با (( ترس )) است.
- پاداش – وابستگي : رفتاري كه با پاداش تقويت مي شود معمولاً تا مدتي پس از قطع پاداش ادامه مي يابد. تفاوت هاي فردي در تداوم پاسخ پس از قطع پاداش را پاداش – وابستگي نام گذاري مي شود. نزديك با (( عشق )) است.
- پشتكار : نزديك با (( تسلط )) است.
مدل 4 بعدي سرشت طرحي براي تفكيك انواع مرسم اختلالات شخصيت ارائه مي كند.
منش : خودپنداره ها و تفاوت هاي فردي در اهداف، ارزش ها و انتخاب هاي فرد و معناي تجربه ي او در زندگي
منش تا حدودي متأثر از يادگيري اجتماعي – فرهنگي است و در طول زندگي رشد مي كند.
منش شناسي : منش شناسي شخصيت به تفاوت هاي بين فردي در انگاره هاي مربوط به خود – پنداره پيرامون اهداف و ارزش ها اشاره دارد.
هر يك از ابعاد سرشتي و منشي در يك دستگاه تعاملي، جريان سازگاري و تطابق تجربيّات زندگي را راه اندازي و هدايت مي كند. آمادگي ابتلاء به اختلال هاي هيجاني و رفتاري از چگونگي عملكرد اين دستگاه تعاملي اثر مي پذيرد.
سه بعد منش :
- خود راهبري : پنداشت از خويشتن به عنوان يك فرد مستقل كه داراي زير مجموعه هاي وحدت، احترام، عزّت، تأثير بخشي، رهبري و اميد است.
- بعد همكاري : پنداشت از خويشتن به عنوان بخشي از جهان انساني و جامعه كه از آن حسّ اجتماعي، رحم و شفقّت، وجدان و تمايل به انجام امور خيريه مشتق مي شود.
- خود – فراروي : پنداشت از خويشتن به عنوان بخشي از جهان و منابع پيرامون آن كه با پندارهاي حضور راز گونه، ايمان مذهبي، متانت و صبوري غير مشروط همراه است.
Cloninger CR, Przybeck TR, Svrakic DM. The tridimensional-
personality questionnaire: U.S. normative data: Psychological Reports
1991; 69(3Pt1): 1047-1057.
Gutierrez-zotes JA, Bayon C, Montserrat C, Valero J, Labad A-
Cloninger R, et al. Inventario del temperamento y el caracter-revisado
(TCI-R). Baremacion y datos normativos en une muestra de poblacion
general. Actas Esp Psiquiatr 2004; 32(1): 8-15.
دادفر،محبوبه. بهرامی،فاضل.دادفر،فرشته. یونسی،سیدجلال(1388). بررسی پایایی و روایی پرسشنامه سرشت و منش. مجله توانبخش. دوره 11.شماره3