تعریف مفهومی:
تعارض نقش جنسيتي «يك وضعيت روان شناختي است ؛ به اين صورت كه نقش هاي جنسيتي ، پيامدهاي منفي براي شخص يا ديگران دارند و يا تأثيراتي منفي بر شخص يا ديگران مي گذارند. نتيجة نهايي اين تعارض، محدود شدن شخص در شكوفا ساختن توانايي هاي انساني خود يا محدود كردن توانايي هاي اشخاص ديگر است» (ا.نیل، 1981). ا. نيل، هلمز، گيبل، ديويد و رايتزمن (1986)، 4 عامل تعارض نقش جنسيتي را به اين صورت متمايز ساختند. 1: موفقيت، قدرت، و رقابت؛ 2. هيجان پذيري محدود؛ 3. رابطة عاطفي محدود با ساير مردان؛ 4. تعارض ميان كار و روابط خانوادگي (ا. نیل و همکاران، 1986). در عامل اول، موفقيت به عنوان نگراني دربارة پيشرفت شخصي، شايستگي، مقام و موقعيت، حركت رو به بالا و شغل و حرفه تعريف مي شود . قدرت به عنوان كسب اقتدار، تسلط، نفوذ يا برتري بر ديگران تعريف مي شود و رقابت به عنوان تلاش زياد در تقابل با ديگران براي به دست آوردن چيزي و يا مقايسة خود با ديگران براي اثبات برتري خود تعريف مي شود. عامل دوم؛ هيجان پذيري محدود، يك وضعيت روان شناختي است. به اين صورت كه ابراز آزادانه و راحت احساسات، رها كردن كنترل هيجاني و آسيب پذير بودن در ارتباط با خود و ديگران، براي فرد دشوار مي شود. عامل سوم به عنوان پيامد هيجان پذيري محدود، مفهوم بندي مي شود و شامل رفتارهايي است كه خود فاش سازي، مصاحبت و لمس را در ارتباط با ساير مردان محدود مي سازد و در نهايت عامل چهارم به داشتن مشكل در متعادل ساختن امور شغلي (یا تحصیلی)، با روابط خانوادگي اشاره دارد و اينكه فرد دربارة مسائل شغلي نگراني زيادي دارد و زمان اندكي را صرف فراغت در كنار اعضاي خانواده مي كند (چمی کارپور و همکاران، 1391).
تعریف عملیاتی:
در این پژوهش منظور از نمره استاندارد تعارض نقش جنسیتی نمرهاي است كه فرد به سوالات 37ماده ای پرسشنامة ا. نیل میدهد
تحلیل ( تفسیر) بر اساس میزان نمره هر مولفه:
نمره ی آزمودنی در هر یک از خرده مقیاس ها به این ترتیب محاسبه می شود که نمرات مربوط به گويه هاي آن خرده مقياس با هم جمع شده و نمرة حاصل بر تعداد گويه هاي آن خرده مقياس تقسيم مي شود. براي محاسبة نمرة كلي تعارض نقش جنسيتي نمرة تمام گويه ها را با هم جمع نموده، بر عدد 37 (تعداد کل گویه ها) تقسيم مي كنيم . نمرات بالاتر در اين مقياس، نشان دهندة تعارض نقش جنسيتي بیشتر است (ا.نیل و همکاران، 1986).
روایی و پایایی:
آلفای کرونباخ برای عامل های اول تا چهارم تعارض نقش جنسیتی به ترتیب عبارتند از: 84/0، 84/0، 86/0 و 81/0 (ا.نیل و همکاران، 1986). همچنین اعتبار ملاکی و اعتبار سازه ی خرده مقیاس ها، در پاره ای تحلیل های روان سنجی تأیید شده است (به عنوان مثال، گود و همکاران، 1995).
در مطالعه چمی کارپور و همکاران (1391)، مقدار آلفای کرونباخ برای نمره ی کلی مقیاس تعارض نقش جنسیتی برابر 81/0 و برای عامل موفقیت، قدرت، رقابت برابر 74/0، عامل هیجان پذیری محدود 78/0، عامل رفتار عاطفی محدود با سایر مردان 72/0 و برای عامل تعارض میان کار و روابط خانوادگی برابر 70/0 بود. در بین چهار عامل اصلی تعارض نقش جنسیتی، عامل هیجان پذیری محدود از بیشترین اعتبار و عامل تعارض میان کار و روابط خانوادگی از کمترین اعتبار برخوردار بوده است.
همچنین برای بررسی ساختار عاملی فرم فارسی مقیاس تعارض نقش جنسیتی، تحلیل عامل تأییدی بر روی گویه های پرسشنامه صورت گرفت. شاخص کفایت حجم نمونه ی KMO در این تحلیل برابر 71/0 بود که حاکی از کفایت نمونه ی این پژوهش برای انجام تحلیل عاملی است. همچنین در شاخص کرویت بارتلت، مقدار مجذور کای برابر 147/2029، درجه ی آزادی برابر 666 و مقدار p تا سه رقم اعشار برابر 001/0 بود، که از توانایی عاملی بودن داده ها حمایت می کنند. با انجام چرخش واریماکس چهار عامل به صورت ارائه شده در جدول 3 متمایز گردیدند. عامل اول 34/9 درصد از واریانس تعارض نقش جنسیتی را توضیح می دهد. عامل دوم 20/9 درصد، عامل سوم 96/8 درصد و عامل چهارم 28/8 درصد از واریانس تعارض نقش جنسیتی را تبیین می نماید (چمی کارپور و همکاران، 1391).
منابع:
چمی کارپور، مهدی؛ پورشهباز، عباس؛ دولتشاهی، بهروز؛ مشتاق، نهاله. (1391). ویژگی های روان سنجی فرم فارسی مقیاس تعارض نقش جنسیتی. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، سال سیزدهم، شماره 1، بهار 1391، (پیاپی 47)، ص ص 48-59.
O’Neil, J.M., Helms, B.J., Gable, R.K., David, L., & Wrightsman, L.S. (1986). Gender Role Conflict Scale: College Men’s Fear of Femininity. Journal of Sex Roles, 14,335-350.
O’Neil, J. M. (1981). Patterns of Gender Role Conflict and Strain: Sexism and Fear of Femininity in Men’s lives.Journal of the Personnel and Guidance, 60, 203-210.
O'Neil, J.M. (2008). Summarizing 25 Years of Research on Men’s Gender Role Conflict Using the Gender Role Conflict Scale: New Research Paradigms and Clinical Implications. The Counseling Psychologist, 36, 358-445.A.T